Na današnji dan pre 22 godine počelo je NATO bombardovanje Savezne Republike Jugoslavije (SRJ). Za 11 nedelja koliko je trajalo, prema nezvaničnim informacijama poginulo je oko 2.500 civila i oko 1.000 vojnika i policajaca.
Bombardovanje je trajalo 78 dana, teško su oštećeni infrastruktura, privredni objekti, zdravstvene ustanove, medijske kuće i vojni objekti.
Akcija NATO-a, koju su Vlada SRJ, ali i pravni stručnjaci nazvali ilegalnom agresijom, usledila je posle neuspešnih pregovora o rešenju krize na Kosovu, vođenih u Rambujeu i Parizu februara i marta 1999. godine.
Bombardovanje SR Jugoslavije okončano je 10. juna, usvajanjem Rezolucije 1244 Saveta bezbednosti UN, a usledilo je povlačenje vojske i policije iz pokrajine i ulazak međunarodnih vojnih trupa.
Po podacima UNHCR-a, Kosovo je od dolaska mirovnih snaga napustilo 230.000 Srba i Roma, a vratilo se 800.000 izbeglih Albanaca.
Godišnjica početka napada biće danas obeležena nizom manifestacija posvećenih poginulima i polaganjem venaca i cveća na spomenike.
Bombardovanje Niša
Osim konvencionalnog oružja Niš je jedan od retkih gradova koji je učestalo bio bombardovan i kasetnim bombama, koje su i tada i danas Ženevskom konvecijom bile zabranjene.
Bombardovanje Niša kasetnim bombama desilo se 7. maja 1999. godine tokom NATO bombardovanja SR Jugoslavije. To je jedan od najozbiljnijih napada u toku NATO bombardovanja SRJ u kojem je došlo do stradanja civila korišćenjem kasetnih bombi.
Tokom 7. maja 1999. u vremenu od 11.30 i 11.40 časova NATO je navodno izvršio napad sa dva kontejnera kasetnih bombi (sa oko 100—150 bombi po kontejneru) na Niški aerodrom , koji se nalazi na kraju grada, ali su bombe „promašile“ cilj i pale unutar šireg centra grada.
Kasetne bombe razasute su iz dva kontejnera, nošene vetrom, pale su na tri lokacije u centralnom delu grada, koje su od aerodroma udaljene više od 3—5 kilometara i to:
-Pored zgrade Patologije niškog Medicinskog centra na jugu grada,
-Centar pored zgrade Banovine uključujući Tvrđavsku piacu, autobusku stanicu pored niške Tvrđave i zdravstvenog centra 12. februar i
parking Niš Ekspresa pored Nišave
Izveštaji govore da je od eksplozije kasetnih bombi 7. maja 1999. na tri lokacije u Nišu:
-Poginulo 15 civila
-Teške povrede zadobilo 8 civila,
-Lakše povrede zadobilo 11 civila,
-Oštećeno 120 stambenih objekata,
-Uništeno 47 a oštećeno 15 putničkih automobila.
Svi povređeni zbrinuti su u Kliničkom centru u Nišu.
Tadašnji gradonačelnik Niša, Zoran Živković, izjavio je za Rojters: „Nema nikakvog vojnog cilja unutar kilometra odatle… Kasetne bombe pogodile su pijacu, zgrade u okolini izgledaju kao švajcarski sir… rakete su pogodile patološki centar, parking i okolne zgrade… Video sam mrtvog čoveka koji je nosio torbu sa lukom unutra.“
Solana i reakcije na bombardovanje Niša kasetnim bombama
Sutradan, 8. maja, generalni sekretar NATO-a, Havijer Solana, potvrdio je odgovornost NATO-a za napad, izjavom da je „NATO potvrdio da je oštećenje pijace i klinike prouzrokovalo NATO oružje koje je promašilo cilj“. Prema izvorima iz vojske SAD, kontejner kasetne bombe CBU-87 nije se otvorio iznad cilja nego ubrzo nakon izbacivanja iz aviona, zbog čega je submunicija pala na druge ciljeve unutar grada.
Kasetne bombe je izbacio holandski F-16. Nakon ovog napada Holanđani su prekinuli da koriste kasetne bombe tokom bombardovanja, što nije bio slučaj sa drugim članicama NATO pakta. Avioni britanskog Kraljevskog vazduhoplovstva su i nakon ovog slučaja nastavili da koriste kasetne bombe.
Human Rights Watch je osudio napad i upozorio da kasetne bobme ne smeju da se koriste prilikom napada na urbana naselja zbog gustine naseljenosti područja. Amnesti internašonal je objavio da NATO nije preduzeo mere opreza i da je prekršio zabranu nesrazmernog napada prema članu 54 protokola I.
Kasetne bombe na Niš bačene su i 12. maja 1999. godine na naselje Duvanište, pri čemu je povređeno 11 osoba. Na Niš je tokom bombardovanja ukupno bačeno 36 tovara kasetnih bombi.
I pored nekoliko akcija čišćenja terena od zaostalih kasetnih bombi, njihovo definitivno uklanjanje 2010. godine još nije moglo biti završeno.