Prve zanatske radionice bile su i počeci razvoja industrije, jer se uglavnom ona i razvijala iz njih pretvaranjem u veće specijalizovane radionice, fabrike ili preduzeća za proizvodnju određene vrste robe.
Pomenute povlastice nisu iskorišćene, jer strani kapital se teško odlučivao da uđe u ove krajeve koji su kasnije oslobođeni skoro pola veka po Oslobođenju Srbije, a i zbog nesigurnih političkih prilika stvorenih San-Stefanskim ugovorom 1878. godine oko pripadanja Niša Velikoj Bugarskoj (efektivno Ruski satelit).
Na Berlinskom kongresu 1878. godine zapadne sile su se suprotstavile ovakvoj odluci i odlučile o konačnom pripajanju Niša, Pirota i Vranja Srbiji. U Jelašnici radi rudnik uglja, a ima zapisa da je radio i rudnik uglja u Gabrovcu, ali nije bio toliko razrađen kao Jelašnički, iako se radilo o visokokaloričnom uglju, čak i do 6000 kalorija (lignit). Verovatno se radi o istom uglju kao u Jelašnici i da je to ista vrsta i poreklo.
Mogućnost za ulaganje kapitala u industriju uviđale su i neke bogate Nišlije među kojima je prvi Mita Ristić, dotadašnji terzija, koji 1898. godine proširuje svoju radnju u kojoj je dorađivao i prodavao sirove pamučne tkanine, a koje je uvozio iz Nemačke. Bila je to prva industrijska prerada tekstila, mada primitivna, ali od značaja za razvoj industrijske proizvodnje u ovoj oblasti. On je u svojoj radionici vršio bojenje tkanina i njihovo štampanje pomoću drvenih kalupa, što je već prestajalo da bude zanatska proizvodnja, kako po kvalitetu obrade, tako i po količinama robe.
Braća Jarendi su proširila svoju radionicu za proizvodnju đonova, a 1898. godine u Nišu se otvara Radionica za izradu vojne odeće i obuće, popularno nazvana “Šivara”. Pored stalnih radnika mnoge zanatlije dobijaju posao da rade kod kuće “na parče” (na sic). Osiromašene zanatlije postaju najamni radnici. Zaposlenje su ovde našli mnogi krojači, opančari i obućari.
Šivara i Železnička radionica, kao i kasnije fabrika duvana predstavljaju ulaganje državnog kapitala u razvoj industrije što karakteriše ovu fazu industrijskog razvoja Niša.
Tako je industrija postala velika šansa za ulaganje kapitala svih onih koji su s njim raspolagali ili su mogli da se zaduže kod novčanih zavoda.
