Krupajsko vrelo predstavlja jednu od prirodnih retkosti i obeležja homoljskog kraja.
Po legendi Homoljske planine su progutale veliku količinu zlata. Sakriveno je u Zlatnoj pećini na dnu Krupajskog vrela koju čuva Tartor, vodeni duh. Svake godine na “đavolji dan” Tartor udara u svoje bubnjeve i priziva druge duhove na svoju slavu.
Samo tog dana ulaz u Zlatnu pećinu je otvoren. Vlaške žene koje žele veliku moć noću ulaze u reku u želji da se prepuste vodenom duhu. Ukoliko uspeju u tome postaju veoma moćne. Zauzvrat duh traži nagradu, obično mladu i lepu devojku.
Šta se stvarno krije ispod Krupajskog vrela?
Ispod mirne površine Krupajskog vrela nalazi se ulaz u mrežu kanala koji vode do podvodne pećine. Članovi ronilačkog kluba “Triton – AST” iz Beograda delimično su ispitali ove kanale i podvodnu pećinu.
Zanimljivo je da su pri zaronu, ronioci pronašli dokaze o ranijem prisustvu ljudi. Smatra se da su vrelo pre njih istraživali lovci na blago, jer su se pećine Krupajskog vrele inspirisale brojne legende. Prema pričama ronilaca koji su uspeli da se spuste do 123 m dubine (nacionalni rekord) pri zaronu se nailazi na čitav niz podvodnih kanala.
Prolazak kroz “Želudac”, “Tobogan”, “Malu sobu”, “Šest metara”, “Veliku sobu” i “Glavu ovna”, polupotopljene pećine, moguć je samo uz arijadnu bez koje bi i najiskusniji ronioci bili izgubljeni. Na 123 m dubine nalazi se delimično potopljena podvodna pećina, a duboko u utrobi zemlje već prokopani tuneli koji vode ka površini zemlje.
