Pre 142 godine formiran je prvi niški park ispred dvora kralja Milana

prvi park
Oslobođenje Niša

U prvih nekoliko godina posle Oslobođenja Niša od Turaka počelo je organizovano ozelenjavanje javnih površina. Prvi park formiran je ispred dvora kralja Milana, 1881.godine, dok je održavanje zelenih površina bilo još u Tvrđavi.

Skromna sadašnja brojka od samo 24 parka u gradu sa oko 300.000 stanovnika deluje još skromnije kada se sazna da je najveći broj tih uređenih zelenih površina nastao između dva svetska rata, tačnije između 1920 – 1940. godine. To su parkovi kod Skupštine grada, Pravnog fakulteta, Železničke stanice, ispred zgrade Moravske banovine, na Trgu kralja Milana, kod Palate pravde i u Niškoj banji. U tom periodu započeto je pošumljavanje Čaira. U vreme nastajanja tih parkova Niš nije imao usko specijalizovane službe i stručnjake za hortikulturu, ali i danas stručnjaci daju visoke ocene ondašnjim komunalcima za profesionalni nivo urađenog.

Oslobođenje Niša

“Gradska pluća” se šire radnim akcijama

Posleratni entuzijazam obnove i izgradnje Niša, kada je mnogo toga rađeno i urađeno masovnim radnim akcijama Nišlija, uključio je i formiranje novih zelenih površina. Tako su članovi Narodnog fronta na stratištu Bubanj, gde je tokom rata streljano oko 12.000 rodoljuba, zasadili park – šumu na 62 hektara, zatim je zasađena zaštitna šuma na Apelovcu, a posle velike radne akcije prokopavanja novog korita Nišave od Železničkog mosta do Medoševca, zasađene su i obale tog dela Nišave. Kada je pedesetih godina JNA ustupila Tvrđavu gradu, radnim akcijama su pošumljene i uređene slobodne površine, tako da je Niš samo unutar tvrđavskih zidina dobio još 22 hektara zelenila.
Pokret je zahvatio i radnike u fabrikama, jer je nastala prava utakmica ko će slobodne fabričke površine bolje da ulepša i uredi u prave male parkove. Dobrovoljnim omladinskim radom, uglavnom srednješkolske omladine, krajem pedesetih godina uređivane su obe obale nišavskog korita, od Đačkog ostrva do Medoševca, park u Čairu, proređivanje šuma na Bubnju i ozelenjavana školska dvorišta, da bi 1960. godine dobrovoljni omladinki rad prerastao u Pokret gorana – masovnu organizaciju za uređivanje zelenih gradskih površina, pošumljavanje goleti i erozivnih terena.
Niški Pokret gorana, sa svojim rasadnikom, zaslužan je što je tih godina uređeno dosta slobodnih površina u gradu i pošumljene desetine hektara goleti u njegovoj okolini.

Oslobođenje Niša

Zelenih površina sve manje

U Nišu se uređuje i održava samo oko 40 hektara parkova, delimično održava još 103, a u Niškoj Banji još 120 hektara. kada se saberu sve te površine i podele sa brojem stanovnika niša, onda jednom Nišliji pripada u proseku 1,2 kvadrata zelenila – a to je ravno deset puta manje no što predviđaju normativi.

Međutim, budući da sve zelene površine imaju ekološki značaj, parkovskim površinama treba dodati i oko 34 hektara skverova, zatim oko 8.000 stabala u drvoredima, 116 hektara park – šuma, 68 hektara rasadnika, 107 hektara zasadnog zelenila, 500 hektara zelenila u stambenim naseljima, 44 hektara zelenila u privrednim organizacijama, 240 hektara arheološkog parka Medijana, 35 hektara u javnim ustanovama ( škole, bolnice…. ), kao i 240 hektara u vojnim kompleksima.

Tome se mogu dodati i zelene površine u okolnim vikend – naseljima kao i 10.000 hektara poljoprivrednog zemljišta na području koje obuhvata generalni Urbanistički plan. u tom slučaju bi svakom Nišliji pripadalo 470 kvadrata zelenila, čemu treba dodati pozitivne klimatske i ekološke efekte koje na grad imaju Kamenički vis, Bojanine vode, Suva planina, Sićevačka i Jelašnička klisura, Seličevica i Suva planina.

I pored svega toga, planerima i graditeljima Niša može se zameriti da poslednjih godina nisu vodili dovoljno računa o uređenju novih zelenih gradskih površina. Ne govori li o tome već izneti podatak da je većina parkova formirana između 1920 – 1940. čodine, kada je Niš imao deset puta manje stanovnika nego danas …

Za moju Najdražu Number One u gradu ….
Izvor: Niški Vesnik (mart 2003 godine)
          Wikipedia
Priredio na stranici: Novaković Č. Milan
Global Digital Clinik